Hiện nay có 4 loại vaccine COVID-19 được chích tại Việt Nam: AstraZeneca, Pfizer-BioNTech, Moderna và Vero Cell.

Pfizer-BioNTech có hiệu quả 95% ngừa COVID có triệu chứng vào ngày 7 sau khi hoàn tất 2 liều

Moderna có hiệu quả 95% ngừa COVID có triệu chứng vào ngày 7 sau khi hoàn tất 2 liều.

AstraZeneca có hiệu quả 70% ngừa COVID có triệu chứng vào 2 tuần sau khi hoàn tất 2 liều

Vero Cell có hiệu quả 78% ngừa COVID nặng vào 2 tuần sau khi hoàn tất 2 liều.

Nói chung thì các vaccine ngừa COVID hiện nay đều có hiệu quả ngừa biến chứng nặng do COVID (viêm phổi, suy hô hấp và tử vong).

Các vaccine hiện nay vẫn có hiệu quả ngừa COVID có triệu chứng nhưng hiệu quả này thấp hơn so với biến thể Alpha. Tuy nhiên, dựa trên một số dữ liệu nghiên cứu chưa được công bố trên tạp chí y khoa thì những vaccine này vẫn có hiệu quả ngừa biến chứng nặng do biến thể Delta tương đương đối với biến thể Alpha.

Những dữ liệu từ đầu đại dịch cho thấy việc chích ngừa giúp làm giảm những ca nhiễm có hoặc không có triệu chứng, do đó có thể giảm lây lan bệnh. Tuy nhiên, với biến thể Delta có độ lây lan mạnh hơn những biến thể khác rất nhiều, thì người ta vẫn chưa biết việc tiêm ngừa có hiệu quả giảm lây lan tới mức độ nào.

Vẫn có. Tuy nhiên, những trường hợp nhiễm COVID ở những người được tiêm ngừa đầy đủ rồi là không nhiều. Phần lớn những người được tiêm ngừa đầy đủ rồi thì gần như không có triệu chứng gì khi bị lây nhiễm. Ngay cả những người bị bệnh COVID sau khi đã tiêm đầy đủ rồi cũng hiếm khi nào bị bệnh nặng nguy hiểm tính mạng.

Pfizer-BioNTech vaccine được chỉ định cho người từ 12 tuổi trở lên.

Moderna, AstraZeneca và Vero Cell được chỉ định cho từ 18 tuổi trở lên.

Chống chỉ định tiêm vaccine cho những người bị phản ứng dị ứng nặng với bất cứ thành phần nào của vaccine trong lần tiêm trước.

Những tác dụng phụ thường gặp (như đối với các loại vaccine khác) là sốt, mệt mỏi, đau cơ, đau tại chỗ chích. Những tác dụng phụ này thường tự khỏi sau một vài ngày.

Nếu bạn có những triệu chứng này, bạn có thể uống thuốc giảm đau hạ sốt (paracetamol) nếu thấy khó chịu.

Những tác dụng phụ khác rất hiếm gặp (xác suất khoảng vài phần triệu), ví dụ như thuyên tắc mạch máu do cục máu đông (AstraZeneca), viêm cơ tim hay màng ngoài tim (Pfizer hay Moderna) hay sốc phản vệ.

Những vaccine khác đều có thể tiêm cùng lúc với vaccine COVID, miễn là chúng được tiêm ở cánh tay khác hoặc chi khác.

Vaccine COVID hoàn toàn có thể tiêm cho bà mẹ đang cho con bú. Những nghiên cứu gần đây cho thấy bà mẹ đang cho con bú mà tiêm vaccine COVID thì trong sữa mẹ cũng có thể có kháng thể bảo vệ bé chống lại COVID. Ngay sau khi tiêm vaccine COVID thì bà mẹ vẫn tiếp tục cho bé bú như thường lệ, không cần phải vắt bỏ bất cứ cữ sữa nào. Nếu bà mẹ đang cho con bú bị sốt hay đau do tiêm ngừa thì vẫn có thể uống thuốc hạ sốt trong lúc cho bé bú.

Trong các nghiên cứu để phát triển vaccine COVID, bà mẹ đang mang thai không được đưa vào đối tượng nghiên cứu nên không có dữ liệu an toàn. Tuy nhiên, phụ nữ mang thai là đối tượng có nguy cơ biến chứng nặng (có thể tử vong) và có nguy cơ sảy thai hay sanh non khi bị nhiễm COVID. Bản chất những vaccine COVID không phải là vaccine virus sống, nên về nguyên tắc thì có thể tiêm an toàn cho phụ nữ mang thai. Do đó, khi cân nhắc những lợi ích của việc tiêm ngừa cho phụ nữ đang mang thai và những tác dụng phụ có thể có, các bác sĩ đều khuyến cáo nên tiêm cho phụ nữ đang mang thai. Gần 1 năm tiêm ngừa COVID đã cung cấp những dữ liệu an toàn của vaccine này đối với bà mẹ và thai nhi, và cũng đã có khá nhiều bé được sanh ra từ những bà mẹ được tiêm ngừa như vậy và tất cả các bé đều khỏe mạnh. Hơn nữa, những bé đó có thể nhận được kháng thể chống COVID từ mẹ và được bảo vệ với bệnh. Do đó, CDC của Mỹ và WHO đã khuyến cáo tiêm ngừa COVID cho các phụ nữ đang mang thai, bất kể tuần thai nào.

Nếu bị nhiễm SARS-CoV-2 sau khi đã tiêm được 1 liều COVID vaccine thì có tiêm liều 2 (đối với vaccine tiêm 2 liều) không?

Nếu đã bị nhiễm SARS-CoV-2 rồi thì vẫn nên tiêm ngừa Covid vaccine, bởi vì kháng thể sau khi bị bệnh có thể không bền vững lâu dài. Việc tiêm ngừa Covid có thể thực hiện bất cứ lúc nào miễn là người bệnh đã hoàn tất thời gian cách ly. Thông thường thì trong vòng 90 ngày sau khi nhiễm COVID thì người bệnh ít khi nào bị nhiễm lại, do đó họ có thể chờ từ từ tiêm ngừa cũng được, để nhường vaccine đó cho người khác chưa có miễn dịch. Tuy nhiên, nếu nguồn vaccine dồi dào thì họ có thể tiêm sớm khoảng 2-4 tuần sau khi hồi phục bệnh Covid.

Nếu bị nhiễm SARS-CoV-2 trước lần tiêm nhắc liều 2 của loại vaccine phải tiêm 2 liều thì vẫn tiêm liều 2 theo lịch tiêm nhắc lại.

Những người có bệnh lý nền như cao huyết áp là đối tượng nguy cơ biến chứng nặng do Covid, do đó rất nên tiêm ngừa Covid. Nếu khi đi tiêm huyết áp tăng cao nhưng anh chị vẫn thấy khỏe trong người thì vẫn có thể tiêm được như bình thường, không cần phải hoãn tiêm.

AstraZeneca: tiêm 2 liều cách nhau tối thiểu 4 tuần. Tuy nhiên, những dữ liệu nghiên cứu cho thấy khả năng tạo kháng thể tốt nhất nếu liều 2 cách liều 1 từ 8-12 tuần trở lên. Nói chung không nên tiêm nhắc mũi 2 sớm hơn 6 tuần.

Pfizer BioNTech: tiêm 2 cách nhau tối thiểu 21 ngày.

Moderna: tiêm 2 liều cách nhau tối thiểu 21 ngày, thông thường cách nhau 4 tuần.

Vero Cell: tiêm 2 liều cách nhau tối thiểu 3 tuần.

(*)Bài sẽ liên tục được cập nhật theo dữ liệu mới

Biên soạn: Bs. Trí Đoàn