NHỮNG AI CÓ NGUY CƠ MẮC BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG?

Hiện nay có đến 90% những người mắc bệnh tiền đái tháo đường không nhận ra họ mắc bệnh này. Các triệu chứng bệnh khó phát hiện như lượng đường trong máu của bạn cao hơn mức bình thường, nhưng không đủ cao để chẩn đoán bệnh đái tháo đường. 

Một số người trong giai đoạn tiền bệnh đái tháo đường thường hay cảm thấy khát nước nhiều hơn, đi tiểu thường xuyên, mệt mỏi hoặc mờ mắt -  đây cũng là những dấu hiệu của bệnh đái tháo đường, nhưng thật sự bệnh cũng không có dấu hiệu rõ ràng. Do đó, điều quan trọng là phải nhận thức được các yếu tố chính dẫn đến việc bị tiền đái tháo đường và đái tháo đường.

 Thừa cân, béo phì

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), gần 9/10 người trưởng thành ở Hoa Kỳ được chẩn đoán mắc bệnh đái tháo đường do thừa cân hoặc béo phì. Một nghiên cứu lớn với hơn 77.000 người bị tiền đái tháo đường, cho thấy nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường cao khi lượng đường trong máu và chỉ số khối cơ thể (BMI) tăng lên.

Vì vậy, một nhóm chuyên gia về phòng chống bệnh tật và y học dựa trên bằng chứng đã điều chỉnh khuyến nghị về sàng lọc bệnh đái tháo đường: Những người thừa cân (có nghĩa là chỉ số BMI từ 25 đến 30) hoặc béo phì (chỉ số BMI từ 30 trở lên) nên được sàng lọc bệnh đái tháo đường loại 2 và lượng đường trong máu cao bất thường bắt đầu ở tuổi 35 thay vì 40 tuổi như khuyến nghị trước đây.

Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Diabetologia cho rằng chỉ số khối cơ thể cao làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường bất kể tính di truyền. So với những người có cân nặng bình thường, những người bị thừa cân có nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường cao gấp gần 2,5 lần. Những người bị béo phì có khả năng cao gấp 6 lần.

Tuy nhiên, nếu bạn có chế độ ăn uống lành mạnh, tập luyện đều đặn, giảm cân thì có thể trì hoãn sự tiến triển của bệnh tiền đái tháo đường thành bệnh đái tháo đường. 

 Sàng lọc bệnh từ 45 tuổi trở lên

ADA (Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ) và Hiệp hội Nội tiết lâm sàng Hoa Kỳ khuyến nghị sàng lọc bệnh đái tháo đường hàng năm bắt đầu từ tuổi 45 - hoặc thậm chí trẻ hơn nếu bạn có các yếu tố nguy cơ khác. Càng lớn tuổi khả năng mắc bệnh đái tháo đường càng cao hơn, bởi khi chúng ta già đi, chức năng và số lượng tế bào tiết ra insulin sẽ suy giảm. Nếu không có đủ lượng insulin, đường glucose cung cấp năng lượng cho các tế bào sẽ bị đọng lại trong máu, có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Việc phát hiện sớm là điều cần thiết để điều trị thành công bệnh đái tháo đường. 

 Tính di truyền

Nếu trong gia đình có cha mẹ, anh chị em bệnh đái tháo đường thì khả năng mắc bệnh có thể tăng gấp 3 lần. Yếu tố môi trường và các hành vi của các thành viên trong gia đình cũng tăng nguy cơ bệnh. Nếu như bạn sống và lớn lên trong gia đình ít vận động thể chất, ăn uống thịnh soạn hàng ngày, khi trưởng thành, bạn cũng quen lối sống đó, và có nguy cơ bệnh cao. 

Chúng ta không thể thay đổi các cấu trúc di truyền của mình, nhưng có thể thay đổi lối sống để ngăn ngừa sự khởi phát và phát triển của bệnh đái tháo đường. Nên thực hiện việc tập thể dục thường xuyên và có chế độ ăn uống lành mạnh.

 Ít vận động

Trong các lời khuyên về sức khỏe, phòng ngừa bệnh đều khuyến khích việc thường xuyên tập thể dục và vận động. Tất cả chúng ta đều ngồi quá nhiều, các nghiên cứu cho thấy phần lớn chúng ta dành hơn một nửa thời gian mỗi ngày để ngồi. Chỉ riêng điều này đã làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường, vì không hoạt động thể chất góp phần tăng cân. Các chuyên gia cho biết lối sống ít vận động cũng làm trầm trọng thêm tình trạng kháng insulin. Nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường loại 2 cao hơn 112% thường liên quan đến lối sống ít vận động.

Để ngăn ngừa bệnh đái tháo đường - nhất là khi đang bị tiền đái tháo đường - các chuyên gia khuyến khích nên dành 150 phút mỗi tuần cho hoạt động thể chất cường độ vừa phải (như đi bộ nhanh) và 2 - 3 buổi rèn luyện sức mạnh trong tuần. Mỗi sáng khi thức dậy, bạn cũng có thể tập luyện thể dục vài phút như vươn vai, nhảy dây hay đi bộ tại chỗ.

 Đái tháo đường thai kỳ

Có hơn 10%  phụ nữ ở Hoa Kỳ bị ảnh hưởng bởi bệnh đái tháo đường thai kỳ, một loại bệnh đái tháo đường có thể xảy ra trong thai kỳ. Ngay cả khi lượng đường trong máu của phụ nữ giảm xuống sau khi sinh thì họ vẫn có nguy cơ cao mắc bệnh đái tháo đường loại 2. Vấn đề quan trọng là em bé khi sinh ra cũng có nguy cơ bị bệnh đái tháo đường. 

 (BS Nguyễn Văn Hữu - chuyên khoa Nội tiết, hệ thống Phòng khám Đa khoa Victoria Healthcare)