Bệnh lồng ruột khá phổ biến ở trẻ nhỏ. Bệnh không diễn biến từ từ mà xảy ra rất đột ngột. Dựa theo tỉ lệ trẻ mắc bệnh lồng ruột thì phần lớn bệnh thường gặp ở những trẻ em khoẻ mạnh và ở bé trai nhiều hơn bé gái.

Bệnh lồng ruột xảy ra khi một khúc ruột bên trên di chuyển và chui vào khúc ruột phía dưới (hay ngược lại) làm tắc nghẽn sự lưu thông của ruột. Bệnh dễ xảy ra ở trẻ nhỏ do kích thước của ruột non và ruột già quá chênh lệnh nhau. Dù bệnh này gặp nhiều ở trẻ nhỏ nhưng các bậc cha mẹ cũng không nên chủ quan với những trẻ lớn hơn, bệnh lồng ruột vẫn gặp ở một số trẻ từ 2 – 3 tuổi.

Nguyên nhân khiến trẻ bị lồng ruột vẫn chưa được xác định chính xác. Nhiều người cho là trẻ bị tung hứng trong lúc cha mẹ vui đùa dẫn đến lồng ruột, tuy nhiên đây không phải là nguyên nhân chính. Có thể do trẻ sẵn có những bệnh trong ruột như u máu trong lòng ruột hoặc các u ác tính. Tuy nhiên, đáng chú ý nhất là tình trạng nhiễm khuẩn đường hô hấp, tai mũi họng và nhiễm khuẩn đường ruột có mối liên hệ với bệnh lồng ruột ở trẻ em. Nhất là khi trẻ bị tiêu chảy do virut và vi khuẩn sẽ làm sự co thắt trong hoạt động của ruột (nhu động ruột) tăng có thể dẫn đến bị lồng ruột. Mặt khác trong thời gian ăn dặm hoặc nếu thay đổi loại sữa trẻ đang dùng một cách đột ngột cũng làm cho nhu động ruột của trẻ bất ngờ bị biến đổi, dễ gây ra bệnh lồng ruột. Vì vậy để ngăn chặn yếu tố nguy cơ gây bệnh lồng ruột, khi cho trẻ ăn dặm hoặc lúc chuyển đổi sữa theo độ tuổi của trẻ các bà mẹ nên cho trẻ ăn từ từ với liều lượng tăng dần. Vì bệnh chưa có nguyên nhân rõ ràng nên các bà mẹ nên cẩn trọng hơn về thể trạng của con mình trong những lúc giao mùa.

Bệnh diễn biến rất bất ngờ và nhanh. Vì vậy người nhà phải hết sức nhạy cảm với các triệu chứng cũng như các phản ứng của bé. Bệnh thường gặp ở những trẻ còn rất nhỏ, từ 3 – 12 tháng tuổi và nhiều nhất ở trẻ 9 tháng tuổi. Ở độ tuổi này các bé chưa biết nói, chỉ có thể phản ứng bằng cách khóc thét lên. Nên có những lúc bé đang chơi đùa khoẻ mạnh, bất chợt thấy bé khóc thét thì phải xem chừng. Thông thường mỗi cơn đau cách nhau vài ba phút, khi đó bụng của bé đang đau quặn, tiếp theo bé sẽ nôn mửa, da tím dần.

Nếu thời gian bị lồng ruột kéo dài trẻ có thể nôn ra dịch mật. Với những trẻ còn bú mẹ sẽ bỏ bú, sau đó vẫn có thể ăn lại nhưng sẽ có dấu hiệu buồn nôn. Khoảng 5giờ - 6 giờ sau thấy đi tiêu ra máu.

Nếu đưa trẻ đến bệnh viện điều trị sớm, khi trẻ chưa bị nhiễm trùng đường tiêu hóa thì việc điều trị rất đơn giản. Các bác sĩ sẽ áp dụng phương pháp tháo lồng bằng áp lực hơi. Dưới sự hướng dẫn của máy soi X – quang tại chỗ, bác sĩ sẽ bơm hơi vào ruột già với một áp lực vừa phải cho đến khi khối lồng ruột được tháo ra hoàn toàn.

Ngược lại, nếu đến bệnh viện chậm thì đoạn lồng ngày một chui sâu vào nhau, làm cho đoạn ruột bị lồng sưng nề, các mạch máu nuôi ruột bị tắc nghẽn, dễ khiến trẻ bị tắc ruột, ứ đọng gây nhiễm trùng, rối loạn nước, điện giải trầm trọng, nhiễm trùng huyết, hoại tử ruột, thủng ruột... Khi đã xuất hiện các triệu chứng trên ở trẻ, bác sĩ bắt buộc phải phẫu thuật. Trường hợp trẻ đã bị thủng ruột, các bác sĩ sẽ phải cắt bỏ cả đoạn ruột. Bệnh nhi đến muộn sẽ có dấu hiệu mất nước, mệt mỏi, sốt hoặc trong tình trạng sốc.

Trẻ mắc bệnh lồng ruột sau khi được điều trị vẫn có nguy cơ bị tái phát. Vì vậy khi thấy trẻ có những triệu chứng của bệnh lồng ruột, các bậc cha mẹ cần đưa trẻ đến các cơ sở chuyên khoa nhi để được điều trị kịp thời.

(BS. Nguyễn Trí Đoàn)

(Bài viết của sử dụng hình ảnh từ Shutterstock)