Hội chứng đại tràng kích thích (HCĐTKT) là tình trạng rối loạn đại tràng mãn tính, rối loạn đường ruột thông thường nhất, thường bắt đầu ở lứa tuổi thanh niên và gặp ở nữ nhiều hơn nam ( tỷ lệ 2:1). Đây không phải là bệnh mà nguyên nhân do đại tràng hoạt động không tốt. Mặc dù HCĐTKT có thể gây ra nhiều đau đớn , khó chịu cho bệnh nhân nhưng nó không làm tổn thương đại tràng và cũng không tiến triển thành bệnh nguy hiểm đến tính mạng.

Nguyên nhân dẫn đến HCĐTKT vẫn chưa được biết đầy đủ, khi bị hội chứng này các cơ và dây thần kinh của đại tràng trở nên quá nhạy cảm, chẳng hạn các cơ của đại tràng có thể co thắt quá mức khi bạn ăn. Sự co thắt này có thể gây ra cơn đau quặn bụng và tiêu chảy trong suốt bữa ăn hay một thời gian ngắn sau bữa ăn. Thỉnh thoảng có cơn co thắt bất thường làm bạn không thể đi tiêu được gây ra tình trạng đau quặn bụng và táo bón.

Một số loại thức ăn cũng có thể đưa đến HCĐTKT, thỉnh thoảng các bệnh khác như dạ dày, cúm, các bệnh nhiễm trùng khác cũng có thể gây ra các triệu chứng của hội chứng này. Tình trạng căng thẳng thần kinh hay trầm cảm cũng có thể gây ra hội chứng này vì các cơ ở ruột chịu sự điều khiển của hệ thần kinh.
Các biểu hiện thông thường là:

- Đau quặn ( nhẹ hay nặng) vùng bụng
- Táo bón hay tiêu chảy
- Đánh rắm nhiều
- Các triệu chứng khác có thể có như chướng hơi, đầy bụng và cảm giác đầy trực tràng.

Thường các triệu chứng này xảy ra sau khi bạn ăn nhiều hay sau khi bạn căng thẳng thần kinh. Với phụ nữ, có thể nhiều biểu hiện hơn trong kỳ kinh nguyệt.
Chủ yếu dựa vào bệnh sử đau đường ruột của bạn, BS có thể yêu cầu một số các xét nghiệm để loại trừ các bệnh lý nguy hiểm của đường ruột như:
- Xét nghiệm máu
- Xét nghiệm phân để tìm máu ẩn trong phân và vi khuẩn trong phân.
- Nội soi đại tràng hay nội soi đại tràng sigmoid (là thủ thuật cho phép Bác Sĩ nhìn thấy bên trong đại tràng của bạn bằng một cái ống nhỏ mềm có camera ở đầu ống)

Về mặt điều trị, hiện vẫn chưa tìm ra phương pháp điều trị HCĐTKT, tuy nhiên nếu kiểm soát được chế độ ăn và tình trạng căng thẳng tinh thần thì có thể làm giảm được các triệu chứng.
- Kiểm soát và điều tiết chế độ ăn: Tăng cường chất xơ trong chế độ ăn; chia nhỏ khẩu phần và ăn làm nhiều bữa; tránh ăn các thức ăn có thể tạo nhiều khí như bắp cải; tránh thức ăn nhiều mỡ, các món chiên; hạn chế sử dụng các chế phẩm của sữa như phó mát, kem, Sô cô la; không sử dụng cà phê và sô đa cũng như các thức uống có Caffeine và chất kích thích khác.
- Tìm ra loại thực phẩm phù hợp với bản thân hoặc cần tránh bằng cách ghi chú lại các loại thức ăn hằng ngày từ đó xem liệu có phải do một loại thức ăn nào đó sẽ làm tăng hoặc giảm các triệu chứng hay không.
- Giảm thiểu việc căng thẳng thần kinh: tìm lời khuyên phù hợp ở bác sỹ để nhận biết các nguyên nhân gây căng thẳng thần kinh trong cuộc sống từ đó đưa ra các phương pháp giúp bạn có thể kiểm soát được chúng. Thư giãn và kỹ thuật phản hồi sinh học ( thay đổi những thói quen, hoạt động, suy nghĩ dễ làm bạn bị stress ) có thể giúp bạn kiểm soát tình trạng căng thẳng thần kinh.

BS. Nguyễn Vĩnh Tường - Phòng khám Quốc tế Victoria Healthcare.