[Nhật ký Bác sĩ] - Thư gửi cho một ngày buồn

GIÁ TRỊ Y HỌC Ở ĐÂU TRONG PHONG TRÀO XÉT NGHIỆM MÁU TẦM SOÁT UNG THƯ?

-------------------------------

Sài Gòn, 24/10/2023

Hôm nay tôi khám bệnh gặp một ca buồn…

Trường hợp của một bệnh nhân nữ hôm nay làm tôi trăn trở mãi, tôi muốn chia sẻ để mọi người hiểu thêm về giá trị của việc khám tổng quát tầm soát ung thư.

Chị là một phụ nữ thành đạt ở tuổi 54, rất quan tâm sức khỏe bản thân và chú trọng lối sống khoẻ mạnh, chị ăn chay trường, tập yoga, thiền định mỗi ngày và đều đặn thăm khám sức khỏe mỗi năm. Chị là chủ một doanh nghiệp, luôn khuyến khích nhân viên của mình tập luyện thể chất và khám sức khỏe định kỳ.

Tháng 3/2023, chị khám sức khỏe tầm soát ung thư với đủ các xét nghiệm máu dấu ấn ung thư từ CEA, CA19-9, CA 72-4 và rất nhiều các dấu ấn ung thư khác, kết quả đều bình thường. Đợt đó, chị than phiền ăn khó tiêu, đầy bụng nhưng vì xét nghiệm và siêu âm bình thường nên bác sĩ chẩn đoán chị bị stress.

Tháng 10/2023, mấy hôm trước, chị gặp tôi vì triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản. Tôi chỉ định nội soi dạ dày - đại tràng để kiểm tra ngay, do tìm hiểu bệnh sử tôi biết khoảng 3 năm trước (2020) chị có nội soi và được chẩn đoán viêm trợt dạ dày không rõ có nhiễm H. Pylori hay không.

Hôm nay, kết quả soi của chị làm tôi quá bất ngờ, chị bị khối u dạng loét hang vị, xâm lấn gây hẹp môn vị. Kết quả chụp CT thấy khối u đã xâm lấn hạch và phúc mạc. Tôi cố hết sức an ủi thuyết phục, động viên chị sẵn sàng cho cuộc chiến sắp tới. Cảm xúc khó có thể diễn tả bằng lời qua nét mặt của người phụ nữ bản lĩnh này, chị khẽ thốt vài lời: “Chỉ tiếc là tôi không chọn nội soi để phát hiện sớm hơn, có phải sẽ ổn hơn không?”

----------------------------------------

TẦM SOÁT UNG THƯ PHẢI DỰA VÀO Y HỌC CHỨNG CỨ

Tầm soát ung thư trong khám sức khoẻ tổng quát định kỳ trở thành “xu hướng” thời đại trong thói quen chăm sóc sức khoẻ hiện nay. Đáp ứng tâm lý khách hàng ưa chuộng “số lượng” với suy nghĩ làm càng nhiều xét nghiệm càng tốt, các gói khám tầm soát ung thư với hàng loạt xét nghiệm máu được đưa vào khuyến cáo bệnh nhân thực hiện.

Tuy nhiên, một điều quan trọng rất cơ bản trong y khoa lại bị bỏ sót là khảo sát bệnh sử và khám lâm sàng, xác định yếu tố nguy cơ để thực hiện phương pháp tầm soát phù hợp trên từng cơ quan đích.

Ví dụ: Nội soi đại tràng được khuyến cáo thực hiện sau tuổi 45, nội soi dạ dày được khuyến cáo trên đối tượng có yếu tố nguy cơ bệnh sử gia đình ung thư dạ dày; hoặc sau tuổi 40 gặp triệu chứng đầy bụng khó tiêu kéo dài trên 2 tuần.

Tầm soát ung thư vú được khuyến cáo thực hiện bằng siêu âm, nhũ ảnh ở phụ nữ sau tuổi 40. Tầm soát ung thư cổ tử cung bằng phương pháp Pap smear và xét nghiệm HPV…. Chụp CT Phổi liều thấp hàng năm tầm soát ung thư được khuyến cáo thực hiện ở nhóm đối tượng hút thuốc lá. Tất cả những hướng dẫn này đều đã được nghiên cứu và ghi nhận đầy đủ trong y văn.

Các xét nghiệm máu dấu ấn ung thư không thể thay thế các phương pháp nêu trên. Làm càng nhiều xét nghiệm máu tầm soát ung thư càng gây tâm lý hoang mang cho người bệnh khi nhận kết quả bất thường. Nhiều trường hợp bệnh nhân trẻ không thuộc nhóm nguy cơ có kết quả thử máu tăng CA 72-4 tới gặp bác sĩ khóc ròng vì lo sợ bị ung thư dạ dày. Chúng tôi phải chỉ định thực hiện thêm các kỹ thuật tầm soát khẳng định: kết quả nội soi dạ dày- đại tràng bình thường; chụp CT toàn thân cũng bình thường nhưng bác sĩ rất khó khăn để thuyết phục vì bệnh nhân vẫn không cảm thấy yên tâm!

Sự thật khác đáng tiếc hơn, các trường hợp xét nghiệm máu cho kết quả bình thường lại chủ quan cho rằng mình đã được tầm soát và bị bỏ sót bệnh không kịp phát hiện để điều trị sớm.

Mong chúng ta hãy thực hiện việc khám sức khỏe định kỳ một cách thiết thực hơn, quan tâm hơn đến yếu tố nguy cơ của người bệnh và tư vấn tầm soát phù hợp với hướng dẫn trong y văn, khuyến cáo bệnh nhân theo Y học chứng cứ, khám và hỏi bệnh kỹ lưỡng, không khám theo phong trào, làm quá nhiều khảo sát không cần thiết và khám chỉ để khám cho đủ thủ tục!

BS. Nguyễn Vĩnh Tường

Trưởng khoa Nội Soi Tiêu Hoá – Gan Mật, Hệ thống phòng khám đa khoa Victoria Healthcare – Hội viên Hội Tiêu Hóa Gan Mật – Nội soi Tiêu Hóa Hoa Kỳ

Bài viết liên quan: "TẦM SOÁT SỚM UNG THƯ QUA XÉT NGHIỆM MÁU TÌM DẤU ẤN UNG THƯ"